Tuyến tiền liệt phình to – Bệnh thường gặp ở nam giới cao tuổi

Tuyến tiền liệt phình to là bệnh gì? Có nguy hiểm không và điều trị như thế nào?Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Tuyến tiền liệt phình to là bệnh gì?

Tuyến tiền liệt phình to còn được gọi là phì đại tuyến tiền liệt lành tính (gọi tắt là phì đại tuyến tiền liệt) hay u xơ tuyến tiền liệt.

Tuyến tiền liệt phình to là hiện tượng các tế bào trong tuyến tiền liệt có sự tăng lên, làm tuyến tiền liệt tăng trưởng về kích thước. Đây là sự phát triển tế bào phổ biến nhất ở nam giới, nhưng nó không phải là tình trạng tiền ung thư vì thế không dẫn đến ung thư tuyến tiền liệt. Một người đàn ông có thể vừa mắc tuyến tiền liệt phình to vừa mắc ung thư.

Hầu hết đàn ông đều sẽ phát triển tuyến tiền liệt phình to khi họ đạt đến một độ tuổi nhất định, trung bình là tuổi 55 hoặc lâu hơn. Ở tuổi trên 50, 50% nam giới sẽ mắc tuyền tiền liệt phình to; ở tuổi 65, con số này là 75% và ở tuổi 80, cứ 10 người đàn ông thì có 9 người mắc bệnh. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 1/2 nam giới có các triệu chứng cần điều trị bởi nhiều người dù bị chẩn đoán là mắc bệnh nhưng không có triệu chứng hoặc triệu chứng nhỏ, không gây khó chịu.

Tuyến tiền liệt phình to có thể chèn ép vào ống tiết niệu (niệu đạo) và bàng quang, gây ra các triệu chứng tiết niệu. Những khó khăn về tiết niệu này là một phần của một nhóm các triệu chứng được gọi là triệu chứng đường tiết niệu dưới (Lower urinary tract symptoms – LUTS). Khoảng một phần ba nam giới mắc bệnh tuyến tiền liệt phình to có LUTS gây ảnh hưởng tới cuộc sống. Kích thước phình to của tuyến tiền liệt không phản ánh mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng.

Không phải tất cả đàn ông bị phình tuyến tiền liệt đều mắc LUTS và không phải tất cả đàn ông mắc LUTS đều do tuyến tiền liệt phình to. Các triệu chứng đường tiết niệu dưới cũng có thể dược gây ra bởi nhiều tình trạng khác, như: bàng quang hoạt động quá mức, nhiễm trùng đường tiết niệu, viêm tuyến tiền liệt, tổn thương thần kinh làm suy yếu bàng quang, vv.

Nguyên nhân khiến tuyến tiền liệt phình to

Cho đến nay, các bác sĩ vẫn chưa thể khẳng định chắc chắn các nguyên nhân gây ra phình to tuyến tiền liệt. Nhưng có một số nguyên nhân được chấp nhận rộng rãi. Đó là:

Hormone nam

Androgens (nội tiết tố nam) đóng một vai trò trong sự phình đại của tuyến tiền liệt. Testoterone (một trong các androgens) được sản xuất ở tinh hoàn trong suốt cuộc đời của một người đàn ông và đây cũng là androgen chính có trong máu.

Tuyến tiền liệt có khả năng chuyển đổi testosterone thành một loại androgen mạnh hơn, có tên là dihydrotestosterone (DHT), nhờ hoạt động của enzyme 5-alpha reductase.

DHT kích thích sự phát triển của tế bào trong mô tuyến tuyến tiền liệt (biểu mô tuyến) và là nguyên nhân chính khiến tuyến tiền liệt to ra nhanh chóng ở giữa tuổi dậy thì và tuổi trưởng thành. (Đàn ông có hai giai đoạn mà tuyến tiền liệt phát triển, giai đoạn 1 là tuổi dậy thì và giai đoạn hai là tuổi sau 25.)

Vì thế, DHT được cho là nguyên nhân chính khiến tuyến tiền liệt phình to ở đàn ông sau này.

Hormone nữ

Nội tiết tố nữ estrogen cũng được cho là đóng một vai trò trong tuyến tiền liệt phình to. Estrogen tuy là hormone nữ nhưng cũng có mặt ở nam giới với một nồng độ nhỏ. Tỉ lệ testoterone/estrogen sẽ giám sát sự phát triển của tuyến tiền liệt. Khi đàn ông có tuổi, nồng độ testosterone giảm và estrogen tăng lên, tỉ lệ mất cân bằng này có thể là nguyên nhân khiến tuyến tiền liệt phình to.

Ngoài ra, trong mô mỡ, testosterone được chuyển đổi thành estrogen nhờ một enzyme gọi là aromatase. Điều này khiến chỉ số  BMI của người đàn ông khi về già cao hơn, tăng nguy cơ mắc bệnh béo phì và phì đại tuyến tiền liệt.

Tuổi tác

Tuổi tác là một yếu tố nguy cơ của tuyền tiền liệt phình to. Một số đàn ông sau 60 tuổi có xu hướng phát triển tuyến tiền liệt mạnh do nồng độ DHT trong máu cao hoặc do tuyến tiền liệt của họ trở nên nhạy cảm hơn với DHT.

Tiền sử bệnh của gia đình

Tiền sử bệnh của gia đình cũng đóng một vai trò trong việc tuyến tiền liệt phình to ở đàn ông. Những người có cha và/hoặc ông nội mắc bệnh này có nhiều khả năng cũng phát triển bệnh.

Bệnh tật

Béo phì, không hoạt động thể chất, huyết áp cao và cholesterol được cho là những yếu tố nguy cơ khiến tuyến tiền liệt phát triển.

Ngoài ra, một số yếu tố kích thích thường xuyên tuyến tiền liệt (như: xuất tinh, viêm nhiễm) cũng được cho là yếu tố rủi ro.

Sử dụng thuốc

Một số loại thuốc (như thuốc chẹn beta) có thể làm tăng nguy cơ khiến tuyến tiền liệt phình to.

Dân tộc

Theo một số nghiên cứu không chính thức, đàn ông châu Á có nguy cơ mắc tuyến tiền liệt phình đại thấp hơn đàu ông da đen và da trắng.

Triệu chứng bệnh

Các triệu chứng của bệnh phì to tuyến tiền liệt thường liên quan tới vấn đề đi tiểu và không khó phát hiện. Nguyên nhân cũng rất dễ hiểu. Chức năng bình thường của tuyến tiền liệt là sản xuất tinh dịch, chất lỏng mang tinh trùng, nó bao quanh niệu đạo và ống dẫn nước tiểu (từ bàng quang ra khỏi cơ thể). Khi tuyến tiền liệt phình to, nó chèn ép vào niệu đạo, gây hạn chế dòng nước tiểu hoặc gây khó khăn khi đi tiểu.

Các triệu chứng của phì đại tuyến tiền liệt được gọi chung là các triệu chứng đường tiết niệu dưới LUTS, chúng thường thuộc nhóm triệu chứng làm trống và triệu chứng lưu trữ.

Các triệu chứng tắc nghẽn gồm:

• Khó tiểu
• Tiểu ngập ngừng
• Căng thẳng khi đi tiểu
• Dòng nước tiểu yếu hoặc không liên tục
• Cảm giác bàng quang không trống hoàn toàn sau khi đi tiểu
• Tiểu rắt
• Bí tiểu
• Tắc nghẽn đường ra bàng quang (BOO)

Các triệu chứng lưu trữ (còn được gọi là triệu chứng làm đầy) gồm:

• Tăng tần suất đi tiểu (tiểu nhiều lần)
• Tiểu khẩn cấp
• Khó chịu khi đi tiểu
• Đi tiểu thường xuyên vào ban đêm (tiểu đêm). Đây là một trong những triệu chứng phổ biến nhất của tuyến tiền liệt phình to.

Các triệu chứng tắc nghẽn là biến chứng nghiêm trọng nhất của tuyến tiền liệt phình to và cần được chăm sóc y tế.

Nhiều người mắc tuyến tiền liệt phình to sẽ không có triệu chứng hoặc triệu chứng nhẹ, không gây khó chịu. Nhưng với rất nhiều người, các vấn đề do bệnh gây ra có thể là gánh nặng và cản trở chất lượng cuộc sống của họ. Ví dụ: bệnh nhân phải dậy đi tiểu suốt đêm khiến ngày hôm sau trở nên mệt mỏi, uể oải. Các vấn đề về tiết niệu cũng có thể khiến một số bệnh nhân phải từ bỏ các hoạt động thường ngày như thể thao hoặc đi xem phim, những nơi khó tìm được nhà vệ sinh.

Ngoài ra, hãy liên hệ với bác sĩ ngay lập tức nếu bạn bị sốt hoặc ớn lạnh, đau ở lưng, bên hông hoặc bụng, nước tiểu đục hoặc có máu, đau khi đi tiểu. Những triệu chứng này có thể là một dấu hiệu của các biến chứng cần phải điều trị.

Chẩn đoán phình tiền liệt tuyến bằng cách nào?

Để chẩn đoán phì đại tuyến tiền liệt, bác sĩ sẽ dựa trên các triệu chứng mà bệnh nhân mô tả, tiền sử bệnh, khám thực thể và làm các xét nghiệm máu, xét nghiệm nước tiểu. Nếu cần thiết, bác sĩ sẽ làm các thủ tục kiểm tra phức tạp hơn.

Khám thực thể. Sau khi hỏi về các triệu chứng và tiền sử bệnh của bạn, bác sĩ sẽ tiến hành khám trực tràng để đánh giá tình trạng tuyến tiền liệt của bạn. Nếu tuyến tiền liệt của bạn bị phình to, thông thường sẽ có các đặc điểm sau đây:

• Kích thước lớn
• Ranh giới rõ
• Bề mặt nhẵn
• Mật độ chắc
• Khi ấn vào bệnh nhân cảm thấy đau tức

Siêu âm. Siêu âm là phương pháp cận lâm sàng thường được dùng để thăm khám phát hiện phì đại tuyến tiền liệt, nó dễ thực hiện, không gây sang chấn, chính xác và hiệu quả cao.

Một số vai trò của siêu âm trong chẩn đoán tuyến tiền liệt phình to:

• Giúp đánh giá thể tích tuyến tiền liệt
• Giúp đánh giá khối lượng, hình dạng và mật độ của tuyến tiền liệt
• Giúp đánh giá tình trạng nhu mô tuyến tiền liệt để chẩn đoán phân biệt với các bệnh lý khác (như ung thư tuyến tiền liệt hay bệnh áp xe)
• Giúp đánh giá một số biến chứng do tuyến tiền liệt phình to gây ra ở bàng quang, đường dẫn niệu, vv.
• Giúp đánh giá giai đoạn bệnh và kết quả phẫu thuật sau điều trị
• Giúp đánh giá các bệnh kết hợp khác (như sỏi thận, u bàng quang, vv)

Hiện nay, có một số phương pháp siêu âm tuyến tiền liệt đó là:

• Phương pháp siêu âm phía trên xương mu.
• Phương pháp siêu âm qua đường trực tràng.
• Phương pháp siêu âm qua đường tầng sinh môn (tuy nhiên phương pháp này ít có kết quả, do đó ít được sử dụng)
• Phương pháp siêu âm bằng cách đưa đầu dò qua niệu đạo (phương pháp này cũng ít được sử dụng do có nguy cơ gây dập vỡ niệu đạo và nhiễm khuẩn)
• Phương pháp siêu âm màu Doppler

Chụp X-quang hệ tiết niệu. Việc chụp X-quang sẽ giúp bác sĩ nhận thấy những thay đổi bất thường về cấu trúc giải phẫu của đường tiết niệu do tuyến tiền liệt phình to gây ra; xác định được mức độ lồi vào trong lòng bàng quang của tuyến tiền liệt; đánh giá chức năng của thận và tình trạng niệu đạo.

Các thăm dò niệu động học. Đây là xét nghiệm dùng để đo áp lực và chức năng của bàng quang. Giúp bác sĩ đánh giá được áp lực bên trong và hiệu quả của sự co bóp bàng quang. Nó thường được sử dụng nếu bác sĩ nghi ngờ người bệnh gặp vấn đề về bàng quang hơn là về tuyến tiền liệt.

Các xét nghiệm khác. 

• Định lượng PSA và PAP
• Chụp niệu đạo ngược dòng
• Xét nghiệm vi khuẩn
• Sinh thiết
• Chụp cộng hưởng từ
• Scanner,…

Lưu ý. Không phải bệnh nhân nào cũng cần làm tất cả các xét nghiệm trên.

Điều trị tuyến tiền liệt phình to

Điều trị tuyến tiền liệt phình to phụ thuộc một phần vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Những người có ít hoặc không có triệu chứng có thể cân nhắc thử một khoảng thời gian gọi là “chờ đợi thận trọng” trước khi sử dụng thuốc hoặc phẫu thuật.

Chờ đợi thận trọng

Chờ đợi thận trọng (còn được gọi là giám sát tích cực) là phương pháp liên quan đến thay đổi lối sống và kiểm tra hàng năm.

Để quyết định xem sử dụng thuốc hay chờ đợi thận trọng, các bác sĩ có thể dựa vào điểm triệu chứng của tuyến tiền liệt phình to. Điểm này được chấm dựa vào bảy câu hỏi đánh giá các triệu chứng tiết niệu của bệnh nhân trong những tháng qua (được Hiệp hội tiết niệu Hoa Kỳ sử dụng):

1. Bạn có thường xuyên có cảm giác không làm trống bàng quang hoàn toàn sau khi bạn đi tiểu xong?
2. Bạn có thường xuyên phải đi tiểu lại dưới 2 giờ sau khi bạn đi tiểu xong?
3. Bạn có thường xuyên dừng lại và phải bắt đầu lại nhiều lần khi bạn đi tiểu?
4. Bạn có thường xuyên đi tiểu khó không?
5. Bạn có dòng nước tiểu yếu không?
6. Bạn có thường xuyên phải phải cố gắn làm căng để bắt đầu đi tiểu không?
7. Bạn thường thức dậy bao nhiêu lần để đi tiểu, kể từ lúc bạn đi ngủ vào ban đêm cho đến khi bạn thức dậy vào buổi sáng?

Các câu trả lời cho sáu câu hỏi đầu tiên được tính theo thang điểm từ “hoàn toàn không” đến “hầu như luôn luôn”. Câu hỏi cuối cùng sử dụng câu trả lời từ “0 đên 5 lần trở lên. Mỗi ​​câu trả lời được gán một số theo thang điểm từ 0 đến 5. Tổng số điểm có thể rơi vào khoảng từ 0 đến 35.

Những người có triệu chứng nhẹ sẽ có điểm thấp và có thể quyết định trì hoãn điều trị. Điểm cao hơn cho thấy các triệu chứng nghiêm trọng hơn, việc điều trị có thể làm giảm điểm số.

Bác sĩ sẽ thảo luận với bạn về các lựa chọn điều trị và khả năng giảm triệu chứng mà họ có thể cung cấp.

Trong phương pháp chờ đợi thận trọng, một số thay đổi lối sống có thể giúp làm các giảm triệu chứng gồm:

• Hạn chế lượng chất lỏng hàng ngày xuống dưới 2.000 ml
• Hạn chế hoặc tránh rượu và caffeine.
• Hạn chế đồ uống vào buổi tối, tránh uống nhiều nước sau bữa ăn tối.
• Cố gắng đi tiểu ít nhất 3 giờ một lần
• Thực hiện kỹ thuật Double-voiding (sau khi đi tiểu, bạn đi ra khỏi nhà vệ sinh như bình thường, sau đó chờ 1-2 phút và vào lại nhà vệ sinh, cố gắng đi tiểu thêm một lần nữa).
• Tập thể thao đều đặn. Thời tiết lạnh và không vận động cơ thể làm tăng nguy cơ giữ nước tiểu. Vì thế hãy tập luyện thể thao đều đặn.
• Duy trì trọng lượng khỏe mạnh. Cố gắng để đạt được và duy trì một trọng lượng khỏe mạnh. Béo phì và thiếu hoạt động thể chất làm tăng nguy cơ mắc các triệu chứng đường tiết niệu dưới.
• Tập các bài tập cơ sàn chậu. Các bác sĩ thường khuyên bạn nên thực hành trong khi đi tiểu:
  • Khi đi tiểu, hãy co thắt cơ cho đến khi dòng nước tiểu bị chậm lại hoặc dừng lại. Cố gắng giữ mỗi cơn co trong 20 giây.
  • Nên thực hiện 5 đến 15 cơn co thắt, 3 đến 5 lần mỗi ngày.
  • Khi bạn đã cảm thấy thoải mái với các bài tập sàn chậu, tốt nhất KHÔNG nên tập trong khi đi tiểu.

Bạn cũng nên chú tới chế độ ăn uống bằng việc sử dụng các loại thức ăn tốt cho tuyến tiền liệt và sức khỏe tổng thể nói chung. Bạn có thể tham khảo vấn đề này tại bài viết:

• U xơ tuyến tiền liệt nên ăn gì? 
• Phì đại tuyến tiền liệt uống gì?

Ngoài ra, bạn cũng nên sử dụng thêm Vương Bảo, một sản phẩm đã có mặt hơn 5 năm trên thị trường và được Bệnh viện Y học cổ truyền Trung Ương đánh giá hiệu quả sử dụng cũng như được kiểm chứng bởi sự hài lòng từ 93,5% bệnh nhân sử dụng.

Vương Bảo có nhiều ưu điểm vượt trội hơn các loại sản phẩm khác, bởi:

• Sản phẩm với thành phần Náng hoa trắng là sự kế thừa và phát triển nghiên cứu của Tiến sĩ Nguyễn Bá Hoạt từ đề tài “Nghiên cứu cây Náng hoa trắng là thuốc chữa u xơ tiền liệt tuyến” của Viện dược liệu Trung ương
• Vương Bảo giúp hỗ trợ làm giảm kích thước và hạn chế sự phát triển của u phì đại tiền liệt tuyến
• Vương Bảo giúp cải thiện các rối loạn tiểu tiện ở nam giới có u xơ tiền liệt tuyến

Để mua sản phẩm Vương Bảo bằng cách đặt hàng online trực tiếp từ công ty BẤM VÀO ĐÂY

Tìm điểm bán Vương Bảo nhanh nhất TẠI ĐÂY

Thuốc

Thuốc thường được sử dụng khi các triệu chứng trở nên rất khó chịu. Các bằng chứng cho thấy, thuốc là lựa chọn tốt dành cho những nam giới bị tuyến tiền liệt phình to từ nhẹ đến trung bình, nó cũng giúp trì hoãn việc phẫu thuật tuyến tiền liệt.

Một số nhóm/loại thuốc thường được sử dụng trong điều trị tuyến tiền liệt phình to là:

Thuốc chẹn alpha. Có khả năng làm giãn các cơ trơn ở cổ bàng quang và tuyến tiền liệt, từ đó giúp làm giảm các triệu chứng tiết niệu (cải thiện lưu lượng nước tiểu và giảm nguy cơ tắc nghẽn bàng quang). Nhưng thuốc không làm giảm được kích thước của tuyến tiền liệt. Đây thường là lựa chọn đầu tiên ở bệnh nhân bị tuyến tiền liệt phình to.

Thuốc chẹn alpha có thể gây ra một số tác dụng phụ như: đau đầu, nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi, làm giảm huyết áp, có thể gây chóng mặt, chóng mặt và ngất xỉu, vv.

Thuốc ức chế 5-alpha-reductase (5-ARI).  Nhóm thuốc này ngoài việc làm giảm các triệu chứng, còn có khả năng làm tăng lưu lượng nước tiểu. Tuy nhiên, cần phải sử dụng tối đa 6 tháng tới 1 năm mới thấy được hiệu quả rõ rệt.

5-ARI có thể gây một số tác dụng phụ như: rối loạn chức năng cương dương, giảm ham muốn tình dục, rối loạn cực khoái, làm giảm khối lượng và chất lương của tinh trùng. Các tác dụng phụ này có thể tồn tại ngay cả khi đã ngừng sử dụng thuốc.

Thuốc kết hợp. Jalyn là một loại thuốc kết hợp bao gồm cả Tamsulosin (thuốc chẹn alpha) và dutasteride (5-ARI). Do thuốc chẹn alpha và 5 ARI hoạt động theo nhiều cách khác nhau, một số bệnh nhân nhận thấy rằng sự kết hợp của hai loại này giúp kiểm soát triệu chứng tốt hơn so với chỉ dùng một loại thuốc.

Tuy nhiên, do sử dụng cả hai loại thuốc cùng một lúc, bạn có thể tăng nguy cơ gặp các tác dụng phụ của thuốc cao hơn so với việc chỉ sử dụng một loại.

Tadalafil (Cialis) được chấp thuận để điều trị tuyến tiền liệt phình to độc lập hoặc khi nó xảy ra cùng với rối loạn chức năng cương dương. Một số tác dụng phụ của tadalafil là: đau đầu, tiêu chảy, mẩn đỏ, đau nhức cơ bắp hoặc đau lưng, bị choáng váng hoặc buồn nôn trong khi quan hệ tình dục, đau nhức, tê cóng, ngứa ran ở ngực, cánh tay, cổ, hoặc quai hàm,

Phẫu thuật

Phẫu thuật là lựa chọn cho những người đàn ông có các triệu chứng từ trung bình đến nặng mà việc sử dụng thuốc không còn mang lại hiệu quả nữa. Có nhiều loại điều trị phẫu thuật cho tuyến tiền liệt phình to. Việc lựa chọn sử dụng phương pháp phẫu thuật nào phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm tuổi của nam giới, kích thước của tuyến tiền liệt và sức khỏe nói chung.

Phẫu thuật cũng có thể là một lựa chọn hợp lý khi tuyến tiền liệt phình to có liên quan rõ ràng với một hoặc nhiều điều kiện sau đây:

• Nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát
• Tiểu ra máu
• Sỏi bàng quang
• Vấn đề về thận.

Tuy nhiên, các lợi ích của phẫu thuật không phải là vĩnh viễn, vì bệnh vẫn có thể tái phát.

Mố số phương pháp phẫu thuật tuyến tiền liệt phình to thường được sử dụng là:

Phẫu thuật xâm lấn tối thiểu. Còn gọi là phẫu thuật can thiệp lỗ nhỏ hay phẫu thuật nội soi.

• Trị liệu bằng hơi nước (CWVA, Rezum)
• Liệu pháp vi sóng transurethral (TUMT)
• Đặt ống thông
• Cắt bỏ kim xuyên sọ (TUNA)
• Can thiệp nội mạch (nút động mạch tuyến tiền liệt)

Phẫu thuật xâm lấn. Đây là phương pháp được coi là có thể giúp làm giảm các triệu chứng lâu dài.

• Cắt bỏ tuyến tiền liệt (TURP)
• Rạch tuyến tiền liệt thông qua niệu đạo (TUIP)
• Phẫu thuật bằng tia laser
• Phẫu thuật mổ mở tuyến tiền liệt (phẫu thuật mở)

☛ Bạn có thể tham khảo chi tiết hơn về vấn đề phẫu thuật tuyến tiền liệt phình to tại bài viết: Mổ u xơ tuyến tiền liệt

Kết luận

Tuyến tiền liệt phình to hay phì đại tuyến tiền liệt, u xơ tuyến tiền là một bệnh thường gặp ở nam giới cao tuổi và không phải là căn bệnh ung thư nguy hiểm.

Để điều trị bệnh, có một số phương pháp có sẵn từ thay đổi lối sống tới phẫu thuật. Tùy thuộc vào tình trạng bệnh của bạn mà bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Điều quan trọng là bệnh nhân cần tuân thủ đúng phác đồ này thì việc điều trị mới mang lại hiệu quả cao.