Tuyến tiền liệt (TTL) là tuyến nhỏ bao gồm có 2 thùy nằm ở cổ bàng quang. Chúng có chức năng tiết ra một phần tinh dịch. Một trong những bệnh liên quan đến bệnh tuyến tiền liệt đó là ung thư tuyến tiền liệt. Bệnh thường gặp ở đàn ông, nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời thì khả năng lành bệnh rất cao.
Phát hiện ung thư tuyến tiền liệt:
Ung thư TTL phát triển từ các tế bào bên trong TTL. Khi bắt đầu bị ung thư hóa, đầu tiên các tế bào tạo thành các cụm ung thư nhỏ nằm bên trong TTL. Dạng ung thư khu trú này tương đối phổ biến, ảnh hưởng đến khá nhiều đàn ông lớn tuổi.
Trong nhiều trường hợp, dạng khu trú này tồn tại nhiều năm, thậm chí có khi vài chục năm trước khi nó xâm lấn ra khỏi lớp vỏ ngoài của TTL. Dạng khu trú này có thể chữa khỏi bằng phẫu thuật hoặc tia phóng xạ.
Khi đã phát triển ra khỏi lớp vỏ ngoài, ung thư TTL có thể xâm lấn các hạch bạch huyết xung quanh, di căn ra xương, gan, hay trực tràng. Khi đã di căn, ung thư thường không còn khả năng chữa khỏi được nữa, mặc dù nó có thể kiềm chế bằng thuốc thêm một vài năm.
Ung thư TTL thường phát triển tương đối chậm. Do đó, khoảng 80 – 90% đàn ông bị dạng ung thư này ở giai đoạn khu trú có thể được chữa khỏi. Mặc dù tỉ lệ chữa khỏi giảm đi rất nhiều một khi ung thư đã xâm lấn và di căn, nhưng các loại thuốc mới hiện nay vẫn có thể kéo dài cuộc sống cho nhiều người.
Ở các giai đoạn đầu tiên, khi ung thư còn khu trú bên trong TTL, bệnh nhân thường chưa có triệu chứng. Khi đã xâm lấn vào niệu đạo hoặc cổ bàng quang, nó có thể gây ra các triệu chứng sau:
- Tiểu tiện khó khăn
- Dòng nước tiểu bị yếu đi
- Đi tiểu lắt nhắt nhiều lần
- Tiểu tiện khó kiểm soát, tức là khi đã muốn đi tiểu thì cần phải tiểu ngay, khó cầm lại được
- Bí tiểu
- Bị nhiễm trùng đường tiểu tái phát
- Có máu trong nước tiểu hoặc tinh dịch
Khi đã di căn đến các hạch, xương hay các cơ quan khác, nó có thể gây sưng hạch, sụt cân, thiếu máu, hụt hơi…
Xem đầy đủ: Các triệu chứng ung thư tiền liệt tuyến
Nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt:
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ của ung thư TTL là:
Tuổi 55 trở lên. Theo các số liệu điều tra tại Mỹ, các cụm ung thư TTL được phát hiện thấy ở 30% đàn ông độ tuổi 60 và 50% – 70% ở độ tuổi 80. Nói chung, ¾ các trường hợp ung thư TTL được chẩn đoán ở đàn ông trên 65 tuổi.
Chế độ ăn uống nhiều chất béo, đặc biệt là chất béo động vật, ăn ít rau, quả, là các yếu tố có liên quan đến việc làm tăng nguy cơ ung thư TTL. Cũng có một số bằng chứng cho thấy rằng, cách ăn uống không đủ chất selen và vitamin E cũng có thể góp phần vào việc tăng nguy cơ.
Phòng ngừa ung thư TTL:
Chúng ta có thể làm giảm bớt nguy cơ ung thư TTL bằng cách tránh các yếu tố nguy cơ như: giảm bớt sử dụng chất béo, nhất là chất béo động vật. Hiện nay, chưa có đủ bằng chứng khẳng định việc sử dụng vitamin E hay chất selen có thể giảm nguy cơ ung thư TTL. Có công trình nghiên cứu ở Italia cho rằng, ăn nhiều cà chua đã nấu chín cũng có thể làm giảm bớt nguy cơ bị bệnh này. Điều quan trọng là nên đi khám để phát hiện sớm ung thư và điều trị nó ở giai đoạn sớm. Hiệp hội ung thư Mỹ đã đưa ra những khuyến cáo sau đây:
- Đàn ông từ 50 tuổi trở lên hàng năm nên đi khám bác sĩ để được thử máu và đo mức kháng nguyên đặc trưng của TTL (Prostate Specific Antigen – PSA) và từ tuổi 40 trở lên nên được khám TTL hàng năm để xem TTL có bị to hay không.
- Những đàn ông mà có người trong gia đình đã mắc bệnh ung thư TTL khi còn trẻ, nên được khám để phát hiện ung thư TTL theo cách thức kể trên ở tuổi sớm hơn.
- Khi thấy có máu trong nước tiểu hay tinh dịch, hoặc có các triệu chứng như đi tiểu đau, tiểu rắt… (đã kể trên) thì nên đến bác sĩ để được khám bệnh càng sớm càng tốt.
Chẩn đoán bệnh:
Chẩn đoán bệnh được thực hiện bằng cách hỏi, khám bệnh và thực hiện các xét nghiệm để phát hiện sớm ung thư TTL. Đặc biệt, chúng ta nên cho bác sĩ biết xem đã có từng bị các bệnh nào khác của TTL hay không, ví dụ như viêm hoặc sưng TTL lành tính. Nên thăm khám, thử PSA xem có gì bất thường, bác sĩ sẽ làm sinh thiết dưới sự trợ giúp của siêu âm để chẩn đoán và xếp hạng ung thư.
Cách điều trị:
Cách điều trị thường dựa vào yếu tố, như là sự lan tràn của bệnh, tuổi tác, các bệnh tật hiện tại của bệnh nhân, dự đoán thời gian còn sống là bao lâu, ý muốn và khả năng chịu đựng của bệnh nhân khi xảy ra các tác dụng phụ của thuốc. Các cách này có thể là:
- Giám sát và chờ đợi thường được áp dụng cho những đàn ông lớn tuổi bị bệnh nặng được cho là không sống thêm được bao lâu nữa.
- Điều trị bằng tia phóng xạ
- Phẫu thuật cắt bỏ TTL
- Sử dụng các chất chống lại hormone nam tính
Những điều cần lưu ý
Ăn ít chất béo, nhiều rau quả có thể giúp giảm nguy cơ bị ung thư này. Phát hiện và điều trị sớm ung thư này bằng cách đi khám bác sĩ hàng năm từ tuổi 40 để được khám TTL và thử máu nhằm đo mức kháng nguyên đặc trưng của TTL từ tuổi 50, là các phương pháp đang được áp dụng một cách phổ biến ở Mỹ.
QUANG HUY
